Wat is PSA?

Naarmate u als man ouder wordt is er een grote kans dat de prostaat groter wordt. In principe is deze verandering goedaardig maar toch kun je hier ongerust over worden.

Een bezoek aan de huisarts kan dan duidelijkheid geven. Deze geeft echter alleen aan of er een kans is op bijvoorbeeld prostaatkanker. De kans op prostaatkanker wordt onder andere bepaald door het meten van de PSA-waarde.

PSA (prostaat-specifiek antigeen) is een eiwit dat in het bloed voorkomt en alleen door de prostaat kan worden aangemaakt. PSA is dus ook alleen bij mannen aanwezig en niet bij vrouwen.

Met een eenvoudige bloedtest kunt u uw PSA-waarde bepalen en dat kan nuttig zijn bij het vroeg opsporen van prostaatkanker. PSA circuleert normaal gesproken ook in kleine hoeveelheden in het bloed van gezonde mannen.

De kans op het ontdekken van prostaatkanker wordt groter bij hogere PSA-waarden. Wat zeggen de waarden uit de bloedtest eigenlijk over de kans op prostaatkanker?

Wat houdt de bloedtest in?

Er wordt een buisje bloed afgenomen uit een ader aan de binnenkant van de arm, meestal in de plooi van de elleboog.

Om de ader goed te kunnen zien en voelen wordt een stuwbandje strak om de bovenarm getrokken zodat er makkelijker geprikt kan worden. In de ader wordt geprikt met een holle naald waardoor het bloed in het buisje wordt gezogen. De naald wordt maar één keer gebruikt en daarna vernietigd.

Dee test meet de hoeveelheid Prostaat Specifiek Antigeen (PSA) dat in het bloed zit. Als de PSA waarde in het bloed verhoogd is, kan dit wijzen op prostaatkanker, maar dat hoeft niet altijd zo te zijn.

Het waarde is namelijk ook verhoogd bij een ontsteking van de prostaat (prostatitis) en bij goedaardige aandoening van de prostaat (benigne prostaat hypertrofie, BPH).

BPH betekent dat het prostaatweefsel actiever is dan normaal het geval is, maar dat er geen sprake is van kanker.

Verder kunnen lichte verhogingen van PSA gezien worden bij mensen van Afrikaans-Amerikaanse oorsprong. Bij iedere man zal het gehalte aan PSA in het bloed langzaam stijgen met de leeftijd.

Normale PSA Waarde?

Een “normale” waarde van PSA bestaat echter niet; ook bij gezonde mannen kan de PSA verhoogd zijn wat geen reden tot paniek hoeft te zijn. Hieronder vindt u een overzicht van belangrijke waarden van de prostaat-specifiek antigeen.

bron: Urologie Slingeland

Het zegt dus niets of er sprake is van prostaatkanker maar het geeft een indicatie wat de kans is dat het kan voorkomen.

Normaal:

De normale PSA waarde bedraagt minder dan 4,0 µg/l (microgram per liter bloed).

Er zijn echter ook artsen die menen dat de grens van PSA bij jonge mannen (jonger dan 40 jaar) lager is dan 4,0 µg/l. De reden hiervan is dat er ook jonge mannen zijn met prostaatkanker die een waarde hebben tussen 2,5 µg/l en 4,0 µg/l. Aan de andere kant zijn er ook veel mannen die geen prostaatkanker hebben, maar toch een waarde hebben groter dan 4,0 µg/l. De betekenis van de PSA-waarde is dus niet eenvoudig vast te stellen.

Sterk verhoogd:

In de medische wereld is men het er wel over eens dat voor patiënten met een PSA-waarde groter dan 10,0 µg/l er een sterke aanwijzing is voor prostaatkanker; de kans daarop is dan meer dan 67%.

Licht verhoogd:

Bij waarden tussen 4,0 en 10,0 µg/l kan er sprake zijn van prostaatkanker, maar dat is niet zeker (de kans bij deze waarde is ongeveer 25%). Er kan ook sprake zijn van een ontsteking (prostatitis) of een benigne prostaat hypertrofie (BPH).

Na een radicale protaatverwijdering (prostatectomie) hoort het PSA onder de detectielimiet van de bepaling te liggen (=niet aantoonbaar). De detectielimiet voor PSA verschilt tussen laboratoria, maar ligt ongeveer in de orde van 0,003 µg/L.

Bij een testuitslag met waarden tussen 4,0 en 10,0 µg/l kan de bepaling van vrij PSA van nut zijn, omdat een relatief lage hoeveelheid vrij PSA ten opzichte van totaal PSA een grotere kans geeft op prostaatkanker. Juist deze combinatie van vrij PSA en totaal PSA kan dan de doorslag geven voor een arts om wel of geen prostaat biopsie te verrichten. Oudere mannen hebben altijd een grotere hoeveelheid PSA in hun bloed.

Gemiddelde psa waarde per leeftijd

Naar mate men ouder wordt zal de PSA waarde in het bloed ook stijgen. In de bovenstaande tabel kun je zien welke gemiddelde waarden er zijn bij welke leeftijd.